สถานการณ์สิ่งแวดล้อมธรรมชาติ

จังหวัดอุตรดิตถ์เป็นจุดเชื่อต่อเพื่อไปยังล้านนาตะวันออก ปัญหาปัจจุบันแหล่งสิ่งแวดล้อม

ธรรมชาติมีอยู่จำนวนน้อยและดึงดูดใจนักท่องเที่ยวน้อย ประกอบกับการเข้าถึงแหล่งท่องเที่ยวยังไม่สะดวกตั่งหระจายอยู่ห่างกันและสิ่งบริการอำนวยความสะดวกยังไม่เยงพอ ประกอบกับที่ผ่านมาแหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติได้ถูกทำลายลงไปมากเนื่องจากปรากฏการทางธรรมชาติ ทั้งฝนตก น้ำท่วม แผ่นดินไหว แผ่นดินถล่ม จึงเกิดความเปลี่ยนแปลงไปมากทั้งสภาพพื้นที่และลำน้ำต่างๆ

สถานการณ์สิ่งแวดล้อมศิลปกรรม

สิ่งแวดล้อมศิลปกรรม หมายถึง สิ่งแวดล้อมที่มีความเกี่ยวเนื่องกับสิ่งที่มนุษย์ได้สร้างหรือ

กำหนดขึ้น ทั้งในอดีตและปัจจุบันที่มีคุณในทางศิลปะ วัฒนธรรม ประวัติศาสตร์ โบราณคดี เทคโนโลยี และรวมถึงศิลปกรรมเป็นส่วนหนึ่งของสิ่งแวดล้อมด้วย หรืออีกนัยหนึ่ง หมายถึง ความสัมพันธ์ระหว่างการสร้างสรรค์ที่มีคุณค่ากับสิ่งต่างๆโดยรอบ ศิลปกรรมเป็นมรดกธรรมชาติ เป็นมรดกทางปัญญาเป็นรากฐานการศึกษาประวัติศาสตร์ โบราณคดีและศิลปวัฒนธรรม

          กองศิลปวัฒนธรรมเป็นหน่วยงานของมหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์ มีหน้าที่ดูแลจัดการงานทางด้านศิลปวัฒนธรรมมาตั้งแต่เริ่มก่อตั้งเป็นโรงเรียนฝึกหัดครูประกาศนียบัตรจังหวัดอุตรดิตถ์ ในครั้งนั้นยังไม่ได้ก่อตั้งเป็นหน่วยงานอย่างชัดเจนและเป็นทางการ เพียงแต่เข้าร่วมกิจกรรมของท้องถิ่น ตราบจนกระทั่งได้ยกฐานะเป็นวิทยาลัยครูตามพระราชบัญญัติวิทยาลัยครู พ.ศ. ๒๕๑๘ โดยใช้ชื่อว่าศูนย์วัฒนธรรมวิทยาลัยครู จังหวัดอุตรดิตถ์ เปลี่ยนชื่อเป็นศูนย์ส่งเสริมและพัฒนาการวัฒนธรรมจังหวัดอุตรดิตถ์ สำนักศิลปวัฒนธรรมสถาบันราชภัฏอุตรดิตถ์ และกองศิลปวัฒนธรรม

กองศิลปวัฒนธรรม นอกจากมีหน้าที่ดูแล จัดการงานทางด้านศิลปวัฒนธรรมของมหาวิทยาลัยและของท้องถิ่น รวมถึงการจัดการศูนย์การเรียนรู้ในรูปแบบของพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่น ได้เก็บรวบรวมเรื่องราวทั้งทางด้านวัฒนธรรม ประวัติศาสตร์ท้องถิ่นตามขั้นตอน หลักฐานทางวิชาการทางประวัติศาสตร์และคติชนในรูปแบบงานทางด้านวิชาการ จัดพิมพ์ในรูปแบบของเอกสาร รวมถึงหลักฐานทางโบราณวัตถุ เช่น ประวัติของพระยาพิชัยดาบหัก กระเบื้องมุงหลังคาโบสถ์วัดพระฝาง ตำราวิชาดาบ วิชามวยของพระยาพิชัยดาบหัก เรื่องราวเกี่ยวกับเหล็กน้ำพี้ วิถีชีวิต เป็นต้น

เรื่องราว ข้อมูลวัฒนธรรมทางด้านต่าง ๆ ที่มีความสัมพันธ์กับเหตุการณ์ทางประวัติศาสตร์ กองศิลปวัฒนธรรมได้เก็บรวบรวมไว้ สามารถนำไปใช้ค้นคว้าศึกษาวิจัยต่อไป โดยเฉพาะเรื่องราวที่เกี่ยวกับประวัติศาสตร์ท้องถิ่น ผู้ที่สนใจสามารถเข้าเยี่ยมชมได้

ด้วยหน้าที่ของกองศิลปวัฒนธรรมจึงมีการจัดทำเอกสารชุดนี้ขึ้นเพื่อบอกเล่าเรื่องราวต่าง ๆ ที่ได้เก็บรวบรวมข้อมูลไว้ และถือได้ว่าเป็น “ของดี” ประจำจังหวัดอุตรดิตถ์

                                                                                คณะผู้จัดทำ

กองศิลปวัฒนธรรม สำนักงานอธิการบดี

มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์ ปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๕

         ภูมิปัญญาท้องถิ่น หมายร่วมถึง ทุกสิ่งทุกอย่างที่ชาวบ้าน คิดค้นขึ้น แล้วนามาปรับปรุงแก้ไขพัฒนาแก้ปัญหา เป็นทั้ง สติปัญญาและองค์ความรู้ทั้งหมดของชาวบ้าน ดังนั้น

จึงมีความครอบคลุมเนื้อหาสาระและแนวทางดำเนินชีวิตในวงกว้าง ภูมิปัญญาท้องถิ่นประกอบไปด้วยองค์ความรู้ใน หลายวิชาดังที่ สานักงานคณะกรรมการการศึกษาแห่งชาติ (๒๕๔๑)
ได้จำแนกไว้รวม ๑๐ สาขา คือ

๑. ?สาขาเกษตรกรรม หมายถึง ความสามารถในการผสมผสานองค์ความรู้ ทักษะ และเทคนิคด้านการเกษตรกับเทคโนโลยี โดยการพัฒนาบนพื้นฐาน คุณค่าดั้งเดิม ซึ่งคนสามารถพึ่งพาตนเองในสภาวการณ์ต่างๆ ได้ เช่น การทำการเกษตรแบบผสมผสาน การแก้ปัญญา การเกษตร เป็นต้น

๒. ?สาขาอุตสาหกรรมและหัตถกรรม (ด้านการผลิตและการบริโภค) หมายถึง การรู้จักประยุกต์ใช้เทคโนโลยีสมัยใหม่ในการแปรรูปผลผลิตเพื่อ ชะลอการนำเข้าตลาด เพื่อแก้ปัญหาด้านการบริโภคอย่างปลอดภัยประหยัด และเป็นธรรมอันเป็นกระบวนการให้ชุมชนท้องถิ่นสามารถพึ่งตนเองทาง เศรษฐกิจได้ ตลอดทั้งการผลิตและการจัดจำหน่ายผลผลิตทางหัตถกรรม เช่น การรวมกลุ่มของกลุ่มโรงงานยางพารา      กลุ่มหัตถกรรม และอื่นๆ เป็นต้น

๓. ?‍⚕️สาขาการแพทย์ไทย หมายถึง ความสามารถในการจัดการป้องกัน และรักษาสุขภาพของคนในชุมชน โดยเน้นให้ชุมชนสามารถพึ่งพาตนเองทางด้านสุขภาพและอนามัยได้

๔. ?สาขาการจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม หมายถึง ความสามารถเกี่ยวกับการจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ทั้งอนุรักษ์การพัฒนา และใช้ประโยชน์จากคุณค่าของทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อมอย่างสมดุล และยั่งยืน

๕. ?สาขากองทุนและธุรกิจชุมชน หมายถึง ความสามารถในด้านบริหารจัดการค้าการสะสมและบริการกองทุนและธุรกิจในชุมชน ทั้งที่เป็นเงินตราและโภคทรัพย์ เพื่อเสริมชีวิตความเป็นอยู่ของสมาชิกในชุมชน

๖. ?สาขาสวัสดิการ หมายถึง ความสามารถในการจัดสวัสดิการในการประกันคุณภาพชีวิตของคนให้เกิดความมั่นคงทางเศรษฐกิจ สังคม และวัฒนธรรม

๗. ?สาขาศิลปกรรม หมายถึง ความสามารถในการผลิตผลงานทางด้านศิลปะ สาขาต่างๆ เช่น จิตกรรม ประติมากรรม วรรณกรรม ทัศนศิลป์ คีตศิลป์ เป็นต้น

๘. ?สาขาจัดการ หมายถึง ความสามารถในการบริหารการจัดการดำเนินงานด้านต่างๆ ทั้งขององค์กรชุมชน องค์กรทางสังคมอื่นๆ ในสังคมไทย เช่น การจัดการองค์กรของกลุ่มแม่บ้านระบบผู้เฒ่าผู้แก่ในชุมชน เป็นต้น กรณีของการจัดการศึกษาเรียนรู้นับได้ว่าเป็นภูมิปัญญาสาขาการจัดการที่มีความสำคัญ เพราะการจัดการศึกษาเรียนรู้ดี หมายถึงกระบวนการเรียนรู้ พัฒนาและถ่ายทอดความรู้ภูมิปัญญาไทยที่มีประสิทธิผล

๙. สาขาภาษาและวรรณกรรม หมายถึง ความสามารถผลิตผลงานเกี่ยวกับด้านภาษา ทั้งภาษาถิ่น ภาษาโบราณ ภาษาไทย และการใช้ ภาษา ตลอดทั้งด้านวรรณกรรมทุกประเภท

๑๐. ☮สาขาศาสนาและประเพณีหมายถึง ความสามารถประยุกต์ และปรับใช้หลักธรรมคำสอนทางศาสนาความเชื่อและประเพณีดั้งเดิมที่มีคุณค่า ให้เหมาะสมต่อการประพฤติปฏิบัติให้บังเกิดผลดีต่อบุคคล  และสิ่งแวดล้อม เช่น การถ่ายทอดหลักศาสนา การบวชป่า การประยุกต์ประเพณี บุญประทายข้าว เป็นต้น